พลังงานไฮโดรเจน เศรษฐศาสตร์ใหม่ของพลวัตพลังงานโลก

“ไฮโดรเจน (Hydrogen, H₂)” พลังงานทางเลือกที่กำลังเป็นที่จับตามอง เพราะเป็นหนึ่งในพลังงานทดแทน ที่ไม่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศ เป็นพลังงานสะอาด ที่สามารถแยกได้จากวัตถุดิบตามธรรมชาติหลากหลายประเภท ไฮโดรเจนมีทั้งรูปแบบที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและเกิดจากการสังเคราะห์ของมนุษย์

ปัจจุบันถูกนำมาใช้เป็นแหล่งพลังงานอย่างแพร่หลายในวงการอุตสาหกรรม เพราะเมื่อไฮโดรเจนเกิดการเปลี่ยนแปลงปฏิกิริยาเคมีแล้วนั้น ผลผลิตสุดท้ายที่ได้ คือออกซิเจนและน้ำเท่านั้น ต่างจากแหล่งพลังงานอื่น ๆ ที่เมื่อเกิดกระบวนการทางเคมี อาจจะได้ผลผลิตเป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ที่ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) จึงมีการนำไฮโดรเจนมาเป็นเซลล์เชื้อเพลิงเปลี่ยนเป็นพลังงานไฟฟ้าในรถยนต์ที่เรียกว่า FCEVs (fuel cell electric vehicles)

IRENA (The International Renewable Energy Agency) หรือ สํานักงานพลังงานทดแทนระหว่างประเทศ ได้มีการคาดการณ์ว่าภายในปี ค.ศ.2050 สัดส่วนการใช้พลังงานจากไฮโดรเจนทั่วโลกจะคิดเป็น 12 % ของการใช้พลังงานทั้งหมด เนื่องมาจากความมุ่งมั่นของประเทศต่าง ๆ ที่ต้องการจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิให้เป็นศูนย์ ภายใต้แรงหนุนที่เร่งด่วนด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ซึ่งการเติบโตอย่างรวดเร็วของธุรกิจจากไฮโดรเจนทั่วโลก นํามาซึ่งการเปลี่ยนแปลงทางภูมิเศรษฐศาสตร์ (geo-economic) และภูมิรัฐศาสตร์ (geo-political) ทำให้เกิดการพึ่งพากันระหว่างประเทศ เกิดการขยายตัวของระบบเศรษฐกิจที่มาจากการค้าและความสัมพันธ์ด้านพลังงาน ทั้งในระดับภูมิภาคและระหว่างภูมิภาค ทำให้เกิดศูนย์กลางใหม่ของอิทธิพลทางภูมิรัฐศาสตร์ ที่สร้างขึ้นจากการผลิตและการใช้ไฮโดรเจน เพราะการค้าน้ำมันและก๊าซรูปแบบดั้งเดิมมีความลดลง ส่งผลให้ตลาดการลงทุนมีแนวโน้มที่จะมีการแข่งขันกันมากขึ้น จากเดิมที่มีการครองตลาดโดยเชื้อเพลิงฟอสซิลเป็นส่วนใหญ่

IRENA ประเมินว่า การซื้อขายไฮโดรเจนข้ามพรมแดนจะอยู่ที่ 30 % ภายในปี ค.ศ. 2050 ซึ่งเป็นส่วนแบ่งที่สูงกว่าก๊าซธรรมชาติในปัจจุบัน ขณะนี้มีหลายประเทศ ที่กำลังสนใจเข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้นในเวทีการค้าไฮโดรเจน ไม่ว่าจะในฐานะประเทศที่เป็นผู้ส่งออกหรือประเทศผู้นำเข้า ต้องยอมรับว่าไฮโดรเจนกำลังค่อย ๆ เข้ามาปฏิวัติวงการพลังงาน เพราะไฮโดรเจนถือเป็นหนึ่งในตัวเปลี่ยนเกมสําหรับการบรรลุความเป็นกลางของสภาพภูมิอากาศ ที่ไม่กระทบต่อการเติบโตของอุตสาหกรรมและการพัฒนาสังคม แต่ยังคงมีประเด็นที่ท้าทายสำหรับไฮโดรเจนในเรื่องของเทคโนโลยีการจัดเก็บ และการขนส่งหากต้องการจะขยายตลาดไฮโดรเจนให้มีความครอบคลุมในทุกพื้นที่

เนื่องจากไฮโดรเจนนั้นเป็นธาตุที่เบา และมีคุณสมบัติในการกัดกร่อน จึงยากต่อการเก็บรักษา ทำให้ต้องพึ่งพาเทคโนโลยีที่ทันสมัยและการลงทุนที่ค่อนข้างสูง และนอกไปจากนี้ การเปลี่ยนจากการเผาก๊าซธรรมชาติมาเป็นไฮโดรเจน เพื่อให้ได้พลังงานความร้อนในอุตสาหกรรมต่าง ๆ นั้นต้องใช้เทคโนโลยีที่มีความซับซ้อนมากขึ้นไปอีก