โครงสร้างราคาน้ำมัน | ลงทุนศาสตร์ Investerest.co

น้ำมันและพลังงาน ถือเป็นต้นทุนสำคัญในการดำรงชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศที่ไม่ใช่ผู้ส่งออกน้ำมันอย่างประเทศไทย โครงสร้างราคาน้ำมัน จึงเป็นประเด็นสำคัญที่รัฐบาลและส่วนที่เกี่ยวข้องต้องบริหารจัดการ เพื่อสร้างความมั่นคงให้กับชาติ

โครงสร้างราคาน้ำมัน ในประเทศไทยเป็นอย่างไรบ้าง

โครงสร้างราคาน้ำมันไทย โดยสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน

อ้างอิงตัวอย่างจากสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน จะพบว่าต้นทุนค่าน้ำมันที่ประชาชนเติมจริงๆ ไม่ได้เป็นแค่ราคาน้ำมันหน้าโรงกลั่นเลย แต่ต้องผ่านการควบคุมหลายอย่าง ซึ่งผ่านการกำกับดูแลโดยภาครัฐ ทำให้โครงสร้างราคาน้ำมันเป็นไปดังนี้

1 ราคาน้ำมัน ณ โรงกลั่น

ต้นทุนตรงนี้ถือเป็นราคาน้ำมันที่มาจากโรงกลั่นที่แท้จริง คิดเป็นสัดส่วนประมาณ 79% ของราคาน้ำมันหน้าจุดขาย สิ่งสำคัญที่ควรทราบคือราคาน้ำมัน ณ โรงกลั่น ไม่ได้กำหนดโดยต้นทุนการผลิตหรือโรงกลั่น แต่เคลื่อนไหวไปตามราคาน้ำมันโลกที่ผันผวนไปตาม Demand – Supply (ความต้องการซื้อ – ความต้องการขาย) โดยประเทศไทยอ้างอิงจากราคาน้ำมันสำเร็จรูปที่ตลาดสิงคโปร์ บวกค่าขนส่ง ค่าประกัน และค่าการสูญหาย รวมเรียกกันว่า “ราคา ณ โรงกลั่น”

บริษัทที่สำรวจและผลิตปิโตรเลียมต้องแบกรับความเสี่ยงจากการผันผวน เช่น PTTEP หรือบริษัท ปตท. สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน) หากราคาน้ำมันโลกขึ้นสูง บริษัทผลิตและสำรวจก็จะมีกำไรที่สูงขึ้น แต่ถ้าเป็นไปในทางตรงกันข้าม บริษัทที่สำรวจและผลิตปิโตรเลียมก็อาจจะขาดทุนได้เช่นกัน ถ้าบริษัทไม่ตั้งราคาตามราคาตลาดโลก ผู้บริโภคหรือผู้ค้าปลีกก็จะหันไปนำเข้าน้ำมันจากแหล่งค้าน้ำมันใกล้เคียงอย่างสิงคโปร์แทน สุดท้ายก็ต้องปรับมาขายในราคาตลาดอยู่ดี

2 ภาษีและกองทุนต่างๆ

ต้นทุนตรงนี้ถือเป็นส่วนที่ควบคุมโดยภาครัฐ เพื่อทำให้ราคาน้ำมันในประเทศเหมาะสมกับลักษณะประเทศ คิดเป็นสัดส่วนประมาณ 19% ของราคาน้ำมันหน้าจุดขาย ซึ่งภาษีและกองทุนที่สำคัญในประเทศไทยมีดังนี้

2.1 ภาษีสรรพสามิต

คือ ภาษีที่กรมสรรพสามิตเป็นผู้เรียกเก็บจากสินค้าฟุ่มเฟือย หรือพูดอีกนัยหนึ่งก็คือภาษีที่รัฐเก็บไปเป็นงบประมาณแผ่นดินนั่นเอง การเก็บภาษีดังกล่าวถือเป็นเรื่องปรกติในระบบภาษีที่จะเก็บจากผู้บริโภคคนสุดท้าย ยืนอยู่บนหลักคิดเดียวกันกับภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) ที่ผู้จับจ่ายใช้สอยมากควรจ่ายภาษีมาก หรือภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ที่ผู้มีรายได้มากควรจ่ายภาษีมาก ภาษีสรรพสามิตน้ำมันก็คือผู้ที่ใช้พลังงานควรจ่ายภาษีมากเช่นกัน

2.2 ภาษีเทศบาล

คือ ภาษีท้องถิ่นเพื่อนำไปบำรุงท้องที่ที่โรงกลั่นตั้งอยู่

2.3 ภาษีมูลค่าเพิ่ม

คือ ภาษีที่เก็บจากผู้บริโภคสินค้าและบริการในประเทศโดยทั่วไป ตามหลักการที่ว่าผู้ที่บริโภคมาก ควรจ่ายภาษีมาก

2.4 กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง

เงินส่วนที่เรียกเก็บหรือชดเชยโดยกระทรวงพลังงาน เพื่อลดความผันผวนของราคาค้าปลีกน้ำมันภายในประเทศไม่ให้ผันผวนมากจนเกิดภาวะผิดปรกติทางเศรษฐกิจขึ้นในประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่ราคาน้ำมันโลกพุ่งสูงขึ้นอย่างผิดปรกติมาก อย่างเช่นในภาวะสงคราม การมีเงินอุดหนุนจะช่วยสร้างเสถียรภาพทางเศรษฐกิจไม่ให้ราคาน้ำมันพุ่งขึ้นสูงจนเกินไปจนเกิดภาวะเงินเฟ้ออย่างรุนแรงจนนำมาซึ่งวิกฤตทางการเงินของชาติ อย่างช่วงวิกฤตราคาน้ำมันโลกแพงช่วงปี 2548 กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงต้องอัดฉีดเงินสนับสนุนราคาพลังงานไปกว่า 80,000 ล้านบาทจนทำให้เกิดหนี้สะสมอยู่ 2 ปี การสนับสนุนดังกล่าวก็เพื่อป้องกันวิกฤตเศรษฐกิจ ลองนึกภาพว่าอยู่ดีๆ ราคาน้ำมันก็พุ่งพรวดจนค่าครองชีพสูงขึ้นอย่างมหาศาล กิจกรรมทางเศรษฐกิจและการบริโภคอาจจะหยุดชะงัก ซึ่งนั่นนำว่าซึ่งการฝืดเคืองของระบบเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว

2.5 กองทุนเพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน

เงินส่วนที่เรียกเก็บหรือชดเชยโดยกระทรวงพลังงาน เพื่อนำไปพัฒนาประเทศชาติด้านความยั่งยืนของพลังงาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการอนุรักษ์พลังงาน

3 ค่าการตลาด

ค่าการตลาดคือส่วนที่เปรียบเสมือนกำไรขั้นต้นหรือ ส่วนแบ่งจากการขายน้ำมันที่ผู้ค้าปลีกน้ำมันจะได้รับ เช่น บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) หรือ PTT คิดเป็นสัดส่วนประมาณ 4% ของราคาน้ำมันหน้าจุดขาย (อ้างอิงโครงสร้างราคาน้ำมันปี 2556) โดยเงินตรงนี้ไม่ใช่กำไรสุทธิของบริษัทค้าปลีกน้ำมัน แต่จะต้องนำไปจ่ายค่าใช้จ่ายอื่น เช่น ค่าสถานที่ ค่าพนักงาน ค่าสาธารณูปโภค ค่าการขายและการตลาดอื่นด้วย จนท้ายที่สุด บริษัทค้าปลีกน้ำมันอย่างปั้มน้ำมันต่างๆ จะมีกำไรสุทธิอยู่ในช่วง 0.5 – 1.5% โดยประมาณเท่านั้น

โครงสร้างราคาน้ำมัน โดย PTT

การเข้าใจโครงสร้างราคาน้ำมันถือเป็นเรื่องสำคัญมาก

เพราะเงินส่วนหนึ่งจากค่าน้ำมันจะถูกนำส่งเข้ารัฐไปเป็นภาษีเพื่อใช้จ่ายของรัฐ และเงินสำรองเพื่อใช้ในยามที่ราคาน้ำมันโลกอยู่ในภาวะวิกฤต หากเปรียบเทียบราคาน้ำมันหน้าปั้มน้ำมันกับประเทศอื่นในภูมิภาคก็จะค้นพบว่าใกล้เคียงกัน ยกเว้นประเทศพม่าและมาเลเซีย ซึ่งเป็นประเทศผู้ส่งออกน้ำมัน ทำให้โครงสร้างการสนับสนุนจากภาครัฐแตกต่างไปจากประเทศที่ต้องนำเข้าน้ำมันอย่างไทย เวียดนาม รวมไปถึงสิงคโปร์

อ่านเรื่องราวของ PTT เพิ่มเติม

1 ใครคือเจ้าของ PTT

2 PTT แตกพาร์แล้วจะเกิดอะไรขึ้น

3 PTT จะได้รับผลขนาดไหน ถ้าคนแบนเลิกเติมน้ำมั้นปั้มปตท

4 โครงสร้างราคาน้ำมัน

5 ทำไมราคาน้ำมันไทยถึงแพงกว่ามาเลเซีย

6 PTTOR ความหวังใหม่ของ PTT

7 PTTEP กับผลกระทบราคาน้ำมัน

8 รัฐบาลอินโดถอนฟ้อง PTTEP

9 โรงไฟฟ้า GPSC และกำไรที่มั่นคงของ PTT

10 ทำไมรัฐต้องนำหุ้น PTT เข้าตลาดหุ้น