เมื่อความสิ้นไร้ ทำให้เราขายได้แม้อวัยวะ

เพราะความจนมันน่ากลัว คำกล่าวที่ใครหลาย ๆ คนคงเคยได้ยินผ่านหูกันมาบ้าง แต่ถ้าไม่เจอเหตุการณ์นั้นกับตัวเอง เราก็คงไม่สามารถเข้าใจคำ ๆ นี้ได้อย่างลึกซึ้งมากเท่าไหร่ ในทุก ๆ วัน ยังมีคนมากมายจากทั่วทุกมุมโลก ที่ต้องเผชิญกับความโหดร้ายจากความยากไร้อย่างทารุณ เฉกเช่นเดียวกับชาวเนปาลบางส่วนในสารคดีเรื่อง “ร้อยเรื่องรอบโลก EP.48 ตอน ขายไตต่อชีวิต (Youtube)” ที่ตกเป็นเหยื่อของขบวนการค้าอวัยวะ เพียงเพราะความยากจนที่พวกเขามี

ณ ประเทศเนปาล เมืองที่นอกจากจะมียอดเขาที่สูงที่สุดของโลกแล้ว ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่ติดอันดับโลกด้วยเช่นกัน นั่นคือความยากจน ทำให้คนที่นี่ต้องตกเป็นเหยื่อของขบวนการค้ามนุษย์ ทั้งการค้าประเวณี การบังคับใช้แรงงาน และการค้าอวัยวะ อวัยวะที่นิยมซื้อขายกันมากที่สุดในตลาดมืดก็คือไต จุดหมายปลายทางของไตเหล่านี้อยู่ไม่ไกลจากเนปาลเลย แหล่งรับซื้ออวัยวะรายใหญ่อยู่ในประเทศอินเดีย ด้วยความสะดวกสบายที่คนจากสองประเทศ สามารถเดินทางข้ามพรมแดนได้โดยไม่ต้องใช้วีซ่า และกฎหมายในการปลูกถ่ายอวัยวะในอินเดียที่เข้มงวดน้อยกว่า ส่งผลให้ธุรกิจค้าอวัยวะนี้เฟื่องฟูเป็นอย่างมากตามสภาพเศรษฐกิจที่ตกต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่เมื่อปี 2015

เครือข่ายซื้อขายไตทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ เมื่อนายหน้าได้รับออเดอร์ก็จะออกตระเวนหาสินค้า ในชุมชนคนยากจน เมื่อตกลงซื้อขายกันได้เรียบร้อยแล้วก็จะมีบริการพาผู้ขายอวัยวะเดินทางไปตัดไตออกที่อินเดียและพากลับมาส่งที่บ้าน มูลค่าไตหนึ่งข้างของมนุษย์เมื่อหักค่านายหน้าแล้วเจ้าของไตจะได้รับค่าตอบแทนประมาณ 70,000 รูปีเนปาล หรือประมาณ 19,500 บาท หลายคนอาจเกิดข้อสงสัย ว่าเงินจำนวนเท่านี้ เพียงพอที่จะทำให้คน ๆ หนึ่ง ยอมเสียอวัยวะในร่างการตัวเองได้จริงหรือ คำตอบของคำถามนี้มีสองประการ ประการแรกคือเมื่อความยากจนข้นแค้นเข้ามาเยือน ชีวิตไม่มีหนทางให้เลือกมากนัก เมื่อมีข้อเสนอที่แลกมาด้วยเงินก้อนในทันที ใครหลายคนจึงรีบที่จะไขว่คว้าโอกาสนี้เอาไว้กับตัว สองคือมีการให้ข้อมูลเท็จแก่คนยากจนเหล่านี้ ไม่มีการแจ้งรายละเอียดความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นแก่ร่างกายหลังผ่าตัด มีการบอกว่าแค่เสียไตหนึ่งข้างก็ไม่ได้ทำให้ร่างกายลำบาก ไตไม่ใช่อวัยวะสำคัญ และผู้ขายไตจะสามารถใช้ชีวิตประจำวันหรือทำงานหนักได้เหมือนเดิม มีการให้ข้อมูลที่บิดเบือนถึงขนาดที่ว่าไตจะสามารถงอกขึ้นใหม่ในภายหลังได้เอง

ผู้ตกเป็น เหยื่อของขบวนการค้าอวัยวะนี้มีมากมาย ทั้งด้วยความเต็มใจและการล่อลวง แค่ในชุมชนยากจนชุมชนเดียวก็อาจมีผู้ขายไตมากถึง 150 รายต่อปี นิโรจน์ ชายหนุ่มผู้หนึ่งในสารคดียอมขายไตเพื่อนำเงินก้อนสุดท้ายมาสานฝันในชีวิตของเขานั่นคือการเป็นนักร้อง การตัดสินใจในครั้งนั้นแลกมาด้วยขาทั้งสองข้างที่เป็นอัมพาต เขาต้องใส่สายสวนปัสสาวะไปตลอดชีวิต และฝันยังสลายลงเพราะเขาถูกนายหน้าโกงเงินค่าไตของไปอีกด้วย ในเนปาล การซื้อขายอวัยวะถือว่าผิดกฎหมายทั้งผู้ซื้อและผู้ขาย ทำให้เหยื่อจากขบวนการนี้ไม่กล้าที่จะไปแจ้งความเพื่อเรียกร้องความยุติธรรมต่อสิ่งที่เกิดขึ้น การลักลอบซื้อขายอวัยวะในเนปาลจึงมักไม่ถูกดำเนินคดี ที่ผ่านมามีเพียง 7 กรณีเท่านั้นที่ถูกดำเนินคดี เมื่อขาดการผลักดันของรัฐบาลที่จะดำเนินคดีคนที่เกี่ยวข้องในขบวนการนี้ คนเหล่านี้จึงต้องก้มหน้ายอมรับชะตาชีวิตที่โหดร้ายของตนเองต่อไปโดยที่ไม่สามารถเรียกร้องอะไรได้

จริงอยู่ที่การเสียไตหนึ่งข้างอาจไม่ทำให้คน ๆ หนึ่งถึงแก่ชีวิต แต่การขาดความรู้ความเข้าใจในการดูแลตัวเองหลังการผ่าตัดก็สามารถทำให้คนที่มีคุณภาพชีวิตที่แย่อยู่แล้ว แย่ลงไปกว่าเดิมได้อีกมากมาย สารคดีเรื่องนี้จบลงด้วยเสียงร้องเพลงอันไพเราะของนิโรจน์ ชายหนุ่มที่ขายไตเพื่อตามหาความฝัน ใครหลายคนอาจสมน้ำหน้าเขาที่ยินยอมขายอวัยวะตัวเองเพื่อเงินก้อนเล็ก ๆ นิโรจน์ไม่ได้เป็นเพียงผู้ขายอวัยวะอย่างผิดกฎหมายเท่านั้น แต่แท้จริงแล้วเขาคือเหยื่อ เหยื่อของความเหลื่อมล้ำในสังคม เหยื่อของความหละหลวมของกฎหมาย เหยื่อของรัฐบาลที่นิ่งดูดาย และเหยื่อของชะตาชีวิตที่ทำให้คน ๆ หนึ่งต้องยอมตัดอวัยวะเพื่อแลกมาด้วยจำนวนเงินที่อาจเป็นเพียงแค่อาหารมื้อเดียวของใครบางคน