ทำไมมนุษย์ถึงชอบเล่นหวย ? | ลงทุนศาสตร์ Investerest.co

หวย (Lottery) คือ การพนันประเภทหนึ่งที่ถูกกฎหมายในหลายประเทศ เกมการเล่นก็แสนง่าย คือ ผู้เล่นต้องเลือกเลขตามเลขทั้งหมดที่กำหนดมาให้ หากเลือกตรงกับเลขที่ออกรางวัล ผู้เล่นก็ได้รางวัลไป ถ้าเลือกผิด ก็เสียเงินค่าหวยฟรี หวยเป็นที่นิยมมาก มากแบบมากมาก คำถามคือ ทำไมมนุษย์ถึงชอบเล่นหวย

ก่อนอื่นต้องเข้าใจแรงจูงใจในการเล่นหวยก่อนว่า เล่นหวยนี่โอกาสถูกมีเยอะไหม

อ้างอิงจากบทความของ PPTV ลอตเตอรี่ 1 งวดตีพิมพ์ทั้งหมด 88,000,000 ใบ โดยสลากกินแบ่งรัฐบาล 1 ชุด หรือ 1,000,000 ใบ จะมีทั้งสิ้น 14,168 รางวัล หรือ คิดเป็นโอกาสถูกหวยประมาณ 1.4168%

โอกาสเพียง 1.4168% แต่ทำไมคนถึงชอบกันมาก เชื่อว่าคนไทยเกือบทุกคนก็เคยเล่นหวยกันมาเกือบทั้งนั้น เล่นมาก เล่นน้อย เล่นบ่อย เล่นไม่บ่อย แต่คนที่ชอบหวยจริงจัง เล่นทุกงวด งวดละเยอะๆ ทำไมเขาจึงชอบ มีเหตุผลอะไรพอจะอธิบายพฤติกรรมนี้ได้บ้าง

เรื่องนี้ เศรษฐศาสตร์พฤติกรรม มีคำตอบ

นักเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมชื่อ Sunstein ได้ให้ความเห็นเรื่องเหตุผลที่มนุษย์ชอบเล่นหวย ไว้ในงานวิจัยเรื่อง Selective Fatalism ซึ่งถูกตีพิมพ์ใน Journal of Legal Studies เมื่อปี 1988 ว่า…

มนุษย์เชื่อว่าตัวเองมีโอกาสถูกหวยมากกว่าโอกาสที่แท้จริงที่ควรจะเป็น

พูดง่ายๆ ว่า มันเป็นเรื่องของอคติในการตัดสินใจประเภท Overconfidence Bias หรือ แปลเป็นไทยง่ายๆ ว่า อคติของการมั่นใจในตัวเองมากเกินไป

คิดกลับมาง่ายๆ ทุกครั้งที่เราซื้อหวย เราคิดว่าตัวเองมีโอกาสถูกหวยสักกี่เปอร์เซ็นต์ หลายคนอาจตอบ 10% 20% หรือบางคนอาจให้สูงถึง 50% แต่แน่นอนหละ เราสามารถหาคนที่คิดว่าตัวเองจะมีโอกาสถูกแค่ 1.4168% ได้น้อยมากๆ เพราะถ้าเขาคิดอย่างนั้นจริง เขาก็มักจะไม่เล่นหวย เพราะโอกาสถูกมันช่างน้อยเสียเหลือเกิน

ย้อนกลับไปคิดถึงตัวเอง ขนาดคนเขียนบทความนี้เองก็ติดอยู่ในอคตินี้ จำได้ตอนซื้อหวย คิดแค่ว่าโอกาสถูกคือ 50 : 50 ไม่ถูกก็ผิด ในหัวไม่เคยมีตัวเลขอิงตามความเป็นจริงสักเท่าไหร่

นอกจาก Overconfidence Bias แล้ว อคติเรื่อง Illusion of Control ก็เข้ามามีผลมากต่อการเล่นหวยมาก

Illusion of Control แปลเป็นไทยเท่ๆ ว่า ภาพลวงแห่งการควบคุม อคตินี้เกิดขึ้นกับเรา เมื่อเราคิดว่า เราสามารถควบคุมเหตุการณ์ต่างๆ ได้ดีกว่าค่าเฉลี่ย ทั้งที่ความเป็นจริงแล้วไม่เป็นเช่นนั้น ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเราซื้อหวยโดยเลือกหวยเอง หรือเอาเลขมาจากเลขเด็ดสำนักต่างๆ เรามักจะคิดว่าโอกาสการถูกหวยของเราสูงกว่าหวยที่เราสุ่มมามั่วๆ ทั้งที่ความเป็นจริงนั้น โอกาสการถูกหวยก็ยังคงอยู่ที่ 1.4168% เท่าเดิม ไม่ว่าหวยนั้นจะเป็นเลขอะไร

เศรษฐศาสตร์พฤติกรรมจึงสามารถเอามาอธิบายปรากฎการณ์นี้ได้ดี

ไม่เชื่อลองไปถามคนที่ติดหวยมากๆ เล่นหวยเป็นประจำสิ ว่าเขาคิดว่าโอกาสที่ตัวเองจะถูกหวยเป็นเท่าไหร่ เอาแบบที่เขาคิดนะ เกือบร้อยทั้งร้อยคงคิดว่าตัวเองมีโอกาสถูกสูง เพราะตัวเองเป็นคนดวงดี

ถ้าคิดว่าตัวเองเป็นเทพเจ้าแห่งโชคร้าย คงไม่มีใครอยากเล่นหวยหรอก ถูกไหม?