เอาชนะความเครียดด้วยการรู้ทันความคิด ไม่ใช่การหยุดคิด

มนุษย์ต่างมีชีวิตอยู่ในโลกที่วุ่นวาย ทุกอย่างรอบตัวเคลื่อนไหวเร็วไปหมด การเปลี่ยนแปลงกลายมาเป็นสิ่งที่ต้องคอยตั้งหลักรับมือ การใช้ชีวิตที่รวดเร็วทำให้จิตใจเราเต็มไปด้วยความคิดและความรู้สึก ที่มาของความเครียดกังวลก็มาจากการคิดซ้ำวนเวียน จากเรื่องหนึ่งไปอีกเรื่องหนึ่ง Andy Puddicombe ให้คำตอบว่าเหตุใดเราควรทำสมาธิเพื่อจัดการความเครียด ใน TED Talk ที่ชื่อว่า “All it takes is 10 mindful minutes” หรือ “มีสติเพียงแค่ 10 นาทีเท่านั้น” แต่การทำสมาธิของเขาในที่นี้ไม่ใช่การบังคับให้ตนเองหยุดคิด แต่เป็นการรู้ตัวว่ากำลังคิดอะไรอยู่

ลองมองย้อนกลับไปว่าเมื่อไหร่กันที่เราปล่อยให้จิตใจของเราว่างเว้นจากกระแสความคิดที่ไหลทะลักเข้ามาวันนึงไม่รู้มากมายเท่าไหร่ นานแค่ไหนแล้วที่ไม่ได้นั่งนิ่ง ๆ โดยไม่มีอะไรมารบกวนสักสิบนาที ไม่ดูอีเมลล์ ไม่ส่งข้อความ ไม่ใช้อินเทอร์เน็ต ไม่ดูทีวี ไม่พูดคุย ไม่กิน ไม่อ่าน ไม่แม้กระทั่งนั่งนึกย้อนถึงอดีตหรือพยายามคาดการณ์สิ่งที่ยังไม่เคยเกิดในอนาคต เมื่อนึกย้อนกลับไปแล้วเราอาจพบว่าเป็นเวลานานมากแล้วที่ไม่มีช่วงเวลาแบบนั้น หรืออาจจำไม่ได้ด้วยซ้ำว่ามันเกิดขึ้นครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่

จิตใจของมนุษย์เป็นสิ่งล้ำค่าเพราะมันผ่านสถานการณ์ความคิดความรู้สึกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นความสุขความพึงพอใจและผ่อนคลาย หรือการครุ่นคิด ความอ่อนโยน และความเห็นอกเห็นใจ เราใช้เวลาตลอดชีวิตในการอยู่ร่วมกับจิตใจของเราเอง แต่นานแค่ไหนแล้วที่ไม่ได้นึกถึงการดูแลจิตใจ หลังใช้งานมันมาอย่างหนัก เราใช้เวลาไปกับการดูแลเสื้อผ้าหน้าผมของเราในชีวิตประจำวัน แต่จิตใจซึ่งอยู่กับเราทุกขณะ กลับไม่ได้รับการดูแลอย่างเพียงพอ

เมื่อเราเผชิญสภาวะที่เครียด จิตใจเราหมุนวนเหมือนเครื่องจักร กระโดดไปทางนั้นทีทางนี้ที เต็มไปด้วยความสับสน และหลายครั้งไม่รู้จะต้องรับมือกับสิ่งที่เผชิญอย่างไร แอนดี้เองก็เคยพบความรู้สึกแบบนั้นเช่นกัน และเขาลองเปิดประสบการณ์ใหม่ด้วยการไปบวช ซึ่งฟังดูเผิน ๆ แล้วอาจทำให้นึกถึงการนั่งในท่าทางนิ่ง ๆ จุดธูป ภาวนา แต่สิ่งที่เขาได้เรียนรู้จากการบวชไม่ใช่พิธีกรรมเหล่านั้น แต่มันคือการฝึกการรับรู้ความคิดและความรู้สึกที่เกิดขึ้นในใจของเรา

งานวิจัยชิ้นหนึ่งจากฮาร์วาร์ดสะท้อนให้เห็นว่า โดยเฉลี่ยแล้วใจคนเราหลงใหลไปกับความคิดร้อยละสี่สิบเจ็ดของเวลาที่มีทั้งหมดในหนึ่งวัน นั่นหมายความว่าในชีวิตมนุษย์ เราใช้เวลากว่าครึ่งของชีวิตที่เรามีไปกับความคิดในตัวเราเอง

ลองนึกถึงการถอนฟัน เรามักนึกถึงความเจ็บปวดที่จะเกิดขึ้น เฝ้าบอกตัวเองอยู่ซ้ำ ๆ ว่าจะต้องเผชิญกับความเจ็บปวดรุนแรงขนาดไหนบ้าง การถอนฟันก็เหมือนความกังวล เราบอกตัวเองซ้ำไปซ้ำมา คิดย้ำคาดการณ์สิ่งที่อาจเกิดขึ้น

แอนดี้ลองใช้เวลาเพียงสิบนาทีของทุกวัน ทดลองฝึกฝน โดยตั้งโจทย์ว่าทำอย่างไรเขาจะมีสติและสมาธิมากขึ้น ซึ่งในที่นี้ไม่ได้หมายถึงการหยุดความคิด แต่มันคือการรับรู้การมา ๆ ไป ๆ ของความคิดและอารมณ์ อย่างไม่ด่วนสรุป เพียงแค่รับรู้มันอย่างที่มันเป็น

การมีสมาธิจะสร้างโอกาสดีในการดึงใจความคิดที่วิ่งไปวิ่งมาของเราให้กลับมาอยู่กับที่ มองสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างที่มันเป็น รู้ตัวและรับรู้ถึงอารมณ์ความรู้สึกที่มากับการเผชิญหน้าเหตุการณ์ต่าง ๆ ถอยห่างออกมา รู้เท่าทันปัจจุบัน มีช่วงเวลาแห่งความใจจดใจจ่อและสงบ เพื่อชีวิตที่สดใส